Sıfır Atık

2019 yılı itibariyle Cumhurbaşkanlığı Külliyesi himayelerinde başlatılan ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yürütülen "Sıfır Atık" projesi kapsamında sağlıklı çevre ve bilinçli toplumun inşasında önemli bir rol üstlenerek hizmet vermekte olan kurumumuz; israfın önlenmesi, kaynakların daha verimli kullanılması, oluşan atık miktarının azaltılması amaçlanarak, projenin tüm kesimlerden destek bulabilmesine katkıda bulunmak adına çevre duyarlılığının artırılması, geri dönüşebilir atıkların kaynağında ayrı toplanması,  toplumda farkındalık oluşturulması amacıyla bilgilendirme çalışmaları ve çeşitli faaliyetler yürütülmektedir. Geri dönüşüm çalışmaları; azalan doğal kaynaklarımızın korunması, enerji tasarrufu sağlanmasının yanı sıra istihdam oluşturarak kişi ve ülke ekonomisine katkı sağlaması bakımından son dönemde büyük önem taşımaktadır.

Ambalaj Atıkları

Ambalaj, ürünlerin tüketiciye ulaştırılması aşamasında içerisinde yer alan ürünü; temiz kalmasını, taşınmasını, korunmasını ve tanınmasını sağlayan değerli malzemedir.
Ambalaj atıklarının çeşitli fiziksel ve/veya kimyasal işlemlerden geçirilerek ikincil hammadde olarak yeniden üretim sürecine dahil edilerek geri dönüşümü gerçekleştirilir. Burada kağıt ve kartonlar sınıflarına göre, camlar renk ve saydamlıklarına göre, plastikler içeriğine göre ( PE, PS, PP vb), metaller ise teneke, alüminyum vb. özelliklerine göre ayrılarak işleme konulurlar.

Ambalaj atıkları organik atıklardan (evsel çöp) ayrı bir şekilde toplanmaktadır. İlçe genelinde tüm iş yerleri, okullar, muhtarlıklar, aile sağlığı merkezleri, tüm kamu kurum-kuruluşları, marketler, haneler ve sitelerden haftanın 7 günü 10:00-19:00 saatleri arasında, ücretsiz olarak mavi renkli ambalaj atık toplama poşetleri dağıtılarak, sitelerde konteyner ve poşetlerle, ilçe geneli ana arter ve caddelerde kafesler, konteynerler ile toplanmaktadır.

• Çevre kirliliğini azaltmak,
• Katı atık miktarını azaltarak, depolama sahalarının kullanım ömrünü uzatmak,
• Ekonomiye katkıda bulunmak,
• Ham madde tasarrufu sağlamak,
• Enerji verimliliğini sağlamak ve küresel ısınmayı yavaşlatmak amacıyla toplanmaktadır.

Atık Camlar

Şeffaf ya da renkli fark etmeksizin, tüketiciye ya da nihai kullanıcıya ulaştırılması aşamasında ürünün sunumu için kullanılan ve ürünün kullanılmasından sonra oluşan; kullanım ömrü dolmuş, tekrar kullanılabilir, kullanıldıktan sonra dahi belirli bir ekonomik değeri olan, geri dönüşümü mümkün camlardır. Kısaca her türlü cam bardak, tabak, su, soda, meyve suyu şişelerinin yanı sıra kapı ve pencerelerimizde kullandığımız camlarda dahildir.

İlk işlem cam ambalajların renklerine göre ayrılmasıdır. Renklerine göre ayrılan camlar daha sonra fiziksel işleme tabi tutularak kırılır, öğütülür ve cam üretim tesislerinde fırınlanmaya hazır hale getirilir. Kırılan camlar daha sonra temizleme işlemine tabi tutularak yabancı cisimlerden ayrılırlar. Daha sonra bu hazır haldeki cam kırıkları üretim tesisinde hammadde karışımı olan silisli kum ve soda ile karıştırılarak fırın dediğimiz ergitme ocaklarına dökülür. Yaklaşık 1500 °C sıcaklıktaki bu fırınlarda eriyik hale dönüşen camlar, damla olarak kesilir ve otomatik makinelerde istenilen ambalaja uygun kalıba dökülerek şekillendirilir.

İlçe genelinde okullar, siteler, hastaneler, belirlenen ana arter ve caddelerde atık cam toplama kumbaraları ile atık camlar toplanmaktadır. İkili toplama sistemi kapsamında muhtelif noktalara yerleştirilen geri dönüşebilir atık(kağıt-karton, metal, plastik, cam) toplama kumbaraları, mahalle programında mavi poşetler dağıtılarak toplanan karışık atıklar içerisinden camlar diğer atıklarla birlikte ayrıştırılarak geri dönüşüme kazandırılmaktadır.

Tekstil Atıkları(2.el giysi ve ev tekstil ürünleri)

Kullanılmış kıyafet, ayakkabı, kemer, çanta ve ev tekstil ürünleri vb. atıkların çevreye zarar vermeyecek şekilde bertaraf edilmesi ve ekonomiye kazandırılması için diğer (evsel) atıklardan ayrı olarak toplanmaktadır.

Tekstil Atıkları, İlçe geneli 1. Sınıf Atık Getirme Merkezi, mobil atık getirme merkezleri ve ilçe genelinde muhtelif yerlere konulan tekstil atık kumbaraları vasıtasıyla toplanmaktadır.

Bitkisel Atık Yağlar

Rafine sanayinden çıkan soap-stock’ları, tank dibi tortuları, yağlı toprakları, kullanılmış kızartmalık yağları, çeşitli tesislerin yağ tutucularından çıkan yağları ve kullanım süresi geçmiş olan ATIK bitkisel yağları kapsamaktadır. Bitkisel atık yağların en önemli kısmını ise tekraren kullanımı sağlık açısından uygun olmayan kızartma yağları oluşturmaktadır.

Bitkisel atık yağlar, çevre lisanslı geri kazanım tesisleri ile bitkisel atık yağ ara depolama tesisleri tarafından toplanır. Bunun dışındaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından bitkisel atık yağlar toplanamaz. Bitkisel atık yağlar ilgili teknik düzenlemelere uygun olarak sadece biyodizel ve biyogaz üretiminde kullanılabilir.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan lisanslı atık yağ toplama firmaları tarafından hane ve işyerlerinden faaliyetleri sonucu çıkan atık yağlar okul, muhtarlık, aile sağlığı merkezi, kamu kurum kuruluşları ve sitelerde bulunan toplama bidonları ile toplanmakta ve toplanan yağlar çeşitli fiziksel ve kimyasal işlemlerden geçirilerek gerekli izinleri alan işletmelerde biodizel, yem ve sabun yapımında kullanılarak temiz enerji ve ham madde kaynağı olarak değerlendirilmekte ülke ekonomisine katkı sağlanmaktadır.

Atık Pil ve Akümülatörler

Evsel kaynaklı atık pil ve akümülatörlerin yönetimi ilçe belediyelerince yapılmaktadır. “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği” kapsamında atık pillerin ayrı toplanması Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği (TAP) tarafından yapılmaktadır.

İlçe geneli okul, muhtarlık, aile sağlığı merkezi, kamu kurum kuruluşları, market ve sitelerde uygunluğuna göre verilen eğitimler, el broşürleri, sosyal medya üzerinden yapılan bilgilendirme ve reklamlar olmak üzere; yapılan ödüllü yarışmalar ve çeşitli çevre koruma projeleri ile atık piller toplanmaktadır.

Vatandaşların kolayca ulaşabileceği aynı zamanda toplama ekipmanlarının korunaklı alanlarda bulunacağı bu toplama noktalarının yanı sıra ilçe geneli uygun noktalara konumlandırılan mobil atık getirme merkezleri ve 1. Sınıf atık getirme merkezi ile toplanarak çevre ve doğa korumanın yanında geri dönüşüme kazandırılarak kişi ve ülke ekonomisine katkı sağlanmaktadır.

Toplanan atık pillerin kimyasal yapılarına ve şarjlı/şarjsız olup olmadıklarına göre ayrıştırılmaları çok önemlidir. Ayrıştırma sonucunda elde edilen nikel- kadmiyum, nikel- metalhidrit ve lityum-iyon türü şarjlı pil atıkları bünyelerindeki nikel, kobalt vs gibi değerli metalleri kazanmak üzere Avrupa’ daki geri dönüşüm tesislerine gönderilmektedir.

Türkiye’ de atık pillerin geri dönüşümünü yapabilen tesis henüz kurulamadığından toplanan tüm şarjsız piller bertaraf işlemleri için özel olarak inşa edilmiş yer altı betonarme depolarında veya üstten ve alttan tam izoleli yer üstü depolama sahalarında kontrollü bir biçimde depolanır.

Atık Elektrikli ve Elektronik Tesisler (AEEE)

Avrupa Birliği’nin 2002/96/EC sayılı Atık Elektrikli ve Elektronik Eşya Direktifi ile elektrikli ve elektronik eşyaların üretiminde kullanılan tehlikeli maddelerin kullanılmasını yasaklayan 2002/95/EC sayılı elektrikli ve elektronik eşyalarda bazı zararlı maddelerin kullanımının sınırlanmasına ilişkin direktiflerin ulusal mevzuatımıza uyumlaştırılması çalışmaları kapsamında “Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği” hazırlanarak 22.05.2012 tarih ve 28300 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Yönetmelik büyük ev eşyaları, küçük ev aletleri, bilişim ve telekomünikasyon ekipmanları, tüketici ekipmanları, aydınlatma ekipmanları, elektrikli ve elektronik aletler (büyük ve sabit sanayi aletleri hariç olmak üzere), oyuncaklar, eğlence ve spor aletleri, tıbbi cihazlar (emplantasyon ürünleri ve hastalık bulaşıcı temaslarda bulunan ürünler hariç), izleme ve kontrol aletleri ve otomat sınıflarına dâhil olan elektrikli ve elektronik eşyalar ile elektrik ampulleri ve evsel amaçlı kullanılan aydınlatma gereçlerini kapsamaktadır.

Evsel kaynaklı oluşan atıkların toplanması ilçe belediyelerince kurulan 1. sınıf atık getirme merkezleri ve mobil atık getirme merkezleri vasıtasıyla yürütülmektedir. İlçe geneli hane, site, işletme, kurum ve kuruluşlardan gelen talepler doğrultusunda atık elektrikli ve elektronik toplama programı yapılarak Bakanlığa bağlı lisanslı firmalar tarafından UATF ile belgelenerek geri dönüşüme kazandırılmaktadır.

Ahşap ve İri Hacimli Atıklar

Günümüzde çevre sorunlarının en başında atıklar gelmektedir. Atıklar; haneler, kamusal alanlar, pazarlar, park ve bahçe atıkları vb. noktalardan çıkmaktadır. Bu kapsamda önemli bir miktara sahip olan ev ve işyerlerinden kaynaklanan ahşap atıklar (kapı, masa, sandalye, mobilya vb.) tüm mahallelerde gerçekleştirilen program dahilinde toplanmaktadır.

Ahşap atıklar; yakıt enerjisinden elektrik elde edilmesi, sokak hayvanları için barınma alanlarının oluşturulması (kedi, köpek, kuş vb. kulübeler) gibi insan ve çevre sağlığı açısından önemli kullanım alanlarına katkı sağlamaktadır.

1 ton ahşap atığı depolama ve döküm alanlarında 6m³ yer kaplamaktadır. 1 ton ahşap atık geri dönüşümü ile 8 adet yetişkin ağacın kesilmesi önlenmiş olur.

Endüstriyel(imalat) Atıklar

İşletmelerin faaliyetleri sonucu ortaya çıkan; tekstil-konfeksiyon, ayakkabı-saya, deri, marangozhane vb. imalat artıkları Bakanlıktan lisans almış yakma tesisleri ve alçı, kireç, çimento vb. tesislerde ısı enerjisi elde etmek amacıyla yakıt olarak kullanılmaktadır.

İlçe genelinde 1.637 işletmeden aylık 2.329 m3 olmak üzere yılda ortalama 12.000 ton endüstriyel atık toplanmaktadır.

Ömrünü Tamamlamış Lastikler

Faydalı ömrünü tamamladığı belirlenerek araçtan sökülen orijinal veya kaplanmış, bir daha araç üzerinde lastik olarak kullanılamayacak durumda olan veya üretim esnasında ömrünü tamamlamış lastik olarak ortaya çıkan atıklardır. Uzun yıllardır tüm gelişmiş ekonomilerde önemli bir çevre sorunu oluşturan Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin (ÖTL) toplatılması, geri dönüştürülmesi ve geri kazanılması için önemli tedbirler alınmalı, alternatif kullanım alanları oluşturularak geri dönüşümü ve kazanımı sağlanmalıdır. Bir adet otomobil lastiğinin kalorifik değerinin 7.6 litre yağ’ın kalorifik değerine eşit olduğunu, üstelik daha düşük sülfür değerine sahip olarak hava kirliliğinin kontrolüne katkı sağladığını bilmeliyiz.

Ömrünü tamamlamış lastikler, iş yerleri ve gelen diğer talepler(boş arazi vb. noktalara gelişi güzel atılanlar) doğrultusunda belirli alanlarda toplanarak LASDER tarafından belge karşılığında alımı sağlanmaktadır. Lastikler; oyun parklarında yumuşak alan, ayakkabı tabanları ve otoyollarda bariyer olarak geri dönüşüme kazandırılmaktadır.

Atık Madeni Yağlar

Motorlu taşıtlar ve akaryakıt istasyonlarından kaynaklanan yağlardır. Yasadışı yollarla yakıtlara karıştırılması, kontrolsüz ortamlarda yakılması ve atık motor yağlarının çevreye bırakılması çevre ve insan sağlığını tehdit etmektedir.

Atık yağlar ekotoksik özelliğe sahiptir. Bulunduğu ortamı kirletir. Ortamda yaşayan canlılara zarar verir. Bu yüzden toprağa ve suya atılmamalıdır. Sobalar, küçük fırınlar, gibi yerlerde yakılması yasaktır. Çünkü atık yağın içindeki ağır metal ve klor bileşimleri atık hava ile birlikte atmosfere salınarak havayı kirletir ve insan sağlığına zarar verir.

Faaliyetleri sonucu atık madeni yağ çıkaran işletmelere gerekli tebligatlar yapılmaktadır. Çıkan atık yağlar elektronik çevre bilgi sisteminde kayıtları oluşturularak PETDER tarafından alımı yapılmaktadır.